اخلاق، وجدان اخلاقی و دین از دیدگاه متفکّران اسلامی

نویسندگان

فریبرز معطر

f moattar هاله معطر

h moattar

چکیده

اخلاق از جمله ی مباحث مهمّ علمی و فلسفی است که از قرون گذشته تا امروز همواره مورد بررسی و تحقیق بشر بوده است. در مکاتب مختلف نظریه ها و تعاریف متفاوتی از اخلاق وجود دارد. در مکتب تکلیف، فعل اخلاقی عبارت است از فعلی که از همه ی اغراض منزّه بوده و ناشی از احساس تکلیف باشد و غایت و هدف فعل جز انجام تکلیف نباشد. نظریّه ی دیگری که در زمینه ی وجدان اخلاقی وجود دارد و نظریّه ی غالب مادّیون می باشد، بر این اساس است که اخلاق از فکر دوراندیش انسان بوجود می آید و مصلحت انسان در این است که رعایت نوع نماید. ایراد مهمی که بر این نظریه وارد است، این است که چنین رویکردی از اخلاق تنها در جایی می تواند حاکم باشد که قدرت ها مساوی باشند و آن جایی که یک طرف قوی و طرف دیگر ضعیف باشد، هیچ نیرو و عاملی نمی تواند قوی را دعوت به اخلاق کند. نظریه ی دیگر در زمینه ی اخلاق بر پایه ی تناسب است. در این نظریه خلق خوب یا فعل اخلاقی زیبا است و پایه ی زیبایی، تناسب است. در این میان رویکرد اسلام به چهارچوب فعل اخلاقی در خور توجه و تمجید است. در دین مبین اسلام اساس بر این قرار داده شده است که در جامعه باید حقوق واقعی تمامی آحاد جامعه، بدون استثناء مراعات شود. از اینجاست که دین اسلام می گوید می بایست مقتضای حق اجرا شود و نه مقتضای عواطف. به عبارت ساده تر به نظر قرآن کریم باید در جامعه ی انسانی حقوق واقعی فرد فرد جامعه، بدون استثناء، مراعات شود و معیار این حقوق دین است که از نیروی عمومی و اقتضای کلّی دستگاه آفرینش سرچشمه می گیرد.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

حکم اخلاقی «شهرت‌طلبی» از دیدگاه اخلاق اسلامی

«شهرت‌طلبی» یکی از اصلی‌ترین انگیزش‌هایی است که امروزه عموم مردم را به انجام کارهای بزرگ وامی‌دارد. قهرمان شدن  نمایانگر انگیزه شهرت‌طلبی است که اگر از انسان ستانده شود، گویا محرک دیگری برای انجام امور خود ندارد. تب شهرت‌طلبی، به‌نوعی همه جوامع را فراگرفته است، به‌گونه‌ای که داوری درباره آن را با مشکل مواجه ساخته و مصادیق ناپسند، جای خود را به مصادیق پسندیده داده است. پژوهش حاضر، دیدگاه‌های اخل...

متن کامل

بررسی «فطرت اخلاقی» و «وابستگی‌های اخلاق به دین» از دیدگاه استاد مطهری

شناخت انسان یکی از پایه‌های جهان‌بینی هر مکتب است و ارائه یک نوع انسان‌شناسی خاص در توجیه و تبیین بسیاری از موضوعات یک مکتب تأثیر دارد. فطرت اخلاقی به‌عنوان یکی از شاخصه‌های اصلی در انسان‌شناسی استاد مطهری نقش مهمی ایفا می‌کند. از نظر ایشان، انسان به‌لحاظ ساختار ذاتی و درونی هم واجد آگاهی‌های اخلاقی است و هم برخوردار از گرایش به خوبی‌ها و نفرت از بدی‌هاست. انسان این دو مؤلفه را به اقتضای ساختار...

متن کامل

دین و استقلال اخلاق در دیدگاه کانت

در این نوشتار رابطه دین و اخلاق از دیدگاه کانت، یکی از بزرگ‌ترین متفکران مغرب زمین، بحث و بررسی می‌شود. مکتب اخلاقی کانت که یک مکتب وظیفه‌گرایانه است، بر آن است که عقل عملی با ارائه معیارهایی می‌تواند خوبی و بدی تمامی اعمال را مشخص کند. او اوامر عقل را به دو دسته شرطی و مطلق تقسیم می‌کند و اوامر مطلق که تنها اوامر اخلاقی است، از طریق فرمول‌ها و صورت‌بندی‌های قانون کلی، قانون کلی طبیعت، غایت فی ...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید


عنوان ژورنال:
طب سنتی اسلام و ایران

جلد ۱، شماره ۳، صفحات ۲۵۱-۲۵۸

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023